Veliko finale programskog luka Tvrđava mira obeležiće premijera prve filmske sage o Novom Sadu – „Liberta – rađanje grada“. Prvo prikazivanje ovog jedinstvenog ostvarenja u srpskoj kinematografiji, koje potpisuju reditelji Gvozden Đurić i Žanko Tomić, zakazano je za 17. jul na Petrovaradinskoj tvrđavi, kada će gledaoci i gledateljke doživeti avanturu mirnog oslobađanja Novog Sada i dobijanja statusa slobodnog kraljevskog grada.
„Liberta“ je epski film koji grad Novi Sad i Vojvodinu prikazuje kao prostor gde su se srpska kultura i tradicija najtešnje preplitali sa evropskim idealima i izazovima tog vremena. Istorijski odlazak na bečki dvor, gde je pregovorima trebalo omogućiti otkup grada i njegovo mirno oslobođenje, pretočen je u uzbudljivu filmsku dramu o tome kako su stanovnici Petrovaradinskog Šanca (današnjeg Novog Sada) prevazišli verske i etničke razlike i osnovali Libertu, tajno udruženje za borbu za slobodu i nezavisnu građansku upravu, i konačno, nakon niza peripetija, bez kapi prolivene krvi, izdejstvovali slobodu za svoj grad.
Kako će do Beča stići zanatlije koje nisu vične borbi sa razbojničkim bandama i ozloglašenim Sekulom Vitkovićem, koji ih progone tokom puta? I kako će se potom, kao potpuni autsajderi, probiti kroz lavirint državne uprave i dvora do vrhovne imperatorke, Marije Terezije?
Ometani od špijuna Vojnog garnizona, korumpiranih državnih sekretara i katoličke crkve, uporni izaslanici kroz niz poteškoća stižu do carice i, uprkos protivljenju njenih savetnika, zadobijaju njene simpatije. Marija Terezija je 1. februara 1748. godine izdala povelju kojom je Petrovaradinski Šanac uvršten u red slobodnih kraljevskih gradova. Odredila je da mu ime bude NeoPlantea (Neoplanta), mađarski – Uj-Videgh (Ujvidek), nemački – Neu-Satz (Nojzac), što su Srbi preveli kao Novi Sad, a Grci kao Neofite. Grad je dobio pravo na vlastite organe uprave i sud, kao i svoju nezavisnu vlast u liku gradonačelnika i magistrata sastavljenog od 12 senatora.
Novosađani i Novosađanke su sami izvojevali svoju slobodu i što je navažnije – učinili su to mirnim putem. Tako je iz mira nikao novi sad – Novi Sad, a priču o tome premijerno ćemo gledati u godini kada grad nosi titulu Evropske prestonice kulture.
Foto: Maja Medić
